جریان شناسی ادبیات معاصر و سبک ادبیات انقلاب اسلامی

قواعدی که به عنوان اصول وضع شده نقد ادبی و هنر مطرح می‏شوند، بسیارند. جریان شناسی ادبی و شناخت آفتها و آسیبگاههای ادبیات به طور عام، و ادبیات معاصر و انقلاب اسلامی به طور خاص، بخشی از آن اصول و قواعد قابل تاکید است. البته اگر بخواهیم رسالت ادبیات را به کالبد شکافی صرف عبارت؛ یعنی سخن‏سازی و سخن‏آرایی منحصر کنیم، سخن گفتن از نقد ادبی بسیار آسان خواهد بود؛ ولی آنگاه که پای اشارت، تعهد مضمونی و هدایتگری یا حکمت‏آمیز بودن پیام به میان می‏آید؛ نقد ادبی از محدوده لفظ و عبارت خارج می‏شود و یکی از علوم و فنون پیچیده و عمیق و دارای ابعاد مختلف محسوب می‏گردد. هر چند متفکری؛ چون ابن خلدون، رسالت ادبیات را پی بردن به زبان عبارت می‏داند، آنجا که می‏گوید: "باید دانست که صناعت سخن، خواه نظم یا نثر فقط به وسیله الفاظ انجام می‏گیرد نه از راه معانی، بلکه معانی تابع الفاظ است و فقط الفاظ اساس این صنعت را تشکیل می‏دهد؛ بنابراین، جوینده سخن که می‏کوشد ملکه سخن را در نظم و نثر به دست آورد، تمام همّ خود را متوجه الفاظ می‏کند و به حفظ کردن نمونه‏های آنها از سخنان قدیم عرب، می‏پردازد و آنها را بسیار به کار می‏برد و بر زبان خود جاری می‏سازد تا ملکه زبان مضر در وی ایجاد شود و لهجه غیر عربی فصیح را ـ که بر آن تربیت شده است ـ ترک گوید."1 ولی بر اهل تامل پوشیده نیست که نمی‏توان عبارت را از ساختار پیام و معنی آن جدا کرد؛ زیرا فقط با توجه به بعد صوری سخن، می‏توان آن را به هنرمندانه یا فاقد هنر تقسیم کرد، چنانکه با لحاظ کردن محتوا و پیام آن می‏توان از هنر و ادبیات حرکت آفرین و تعالی بخش، به هنر و ادبیات هدایتگر، و از هنر و ادبیات فاقد روح تعالی‏بخش و سعادت آفرینی، به هنر و ادبیات گمراه کننده یا ادبیات بی‏روح و مرده تعبیر نمود