روزنامه اطلاعات

روزنامه اطلاعات

سال 1305، اولین شماره روزنامه اطلاعات باعنوان «نامه اطلاعات» در یک برگ کاغذ و به قیمت چهار شاهی منتشر شد. مهم‌ترین ویژگی های روزنامه اطلاعات که سبب شد با روزنامه های معاصر خارجی خود نظیر «الاهرام» مصر و «جمهوریت» ترکیه برابری کند، تهیه اخبار خارجی از آژانس های هاواس فرانسه، رویترز، برلن و مسکو بود.

آدرس وب‌سایت	http://www.ettelaat.com/new/
سال تاسیس	1305
رتبه در آلسکا	1296
منابع مالی	دولتی-آگهی
مشی سیاسی	اصلاح‌طلب
وابستگی یا تمایل سیاسی	مجمع روحانیون-سید محمد خاتمی
عملکرد در فتنه 88	تمایل به میرحسین موسوی
مدیرمسئول	سید محمود دعایی
سردبیر	علیرضا خانی
بیشترین بازدیدکننده‌ها به ترتیب کشور	ایران – آلمان-آمریکا
اتفاقات خاص	چاپ مقاله حسین علایی

 

روزنامه اطلاعات در عصر پهلوی

پس از درگذشت عباس مسعودی، موسس روزنامه اطلاعات، پسر وی تا زمان وقوع انقلاب اسلامی ایران، مدیریت آن را بر عهده گرفت. در این دوران اطلاعات از خط مشی واحدی پیروی نمی کرد، اما در هر حال، متأثر از فضای فرهنگی قبل از انقلاب و برآورده کننده توقعات رژیم پهلوی بود؛ تا آنجا که با دخالت ساواک اقدام به درج یک مقاله توهین آمیز در مورد حضرت امام خمینی (ره) در 17 دی 1356 با امضای رشیدی مطلق کرد و موجبات خشم عمومی در میان ملت ایران را فراهم آورد که منجر به قیام 19 دی مردم قم و فراگیر شدن انقلاب  در سرتاسر کشور شد.

اطلاعات بعد انقلاب

با نزدیک شدن به روزهای پرشکوه پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 57، روزنامه اطلاعات با چاپ تیتر درشت «شاه رفت» با حرکت اسلامی مردم ایران همراه شد. بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران و تا سال 1359، روزنامه اطلاعات زیر نظر یک شورای سرپرستی از طرف بنیاد مستضعفان قرار گرفت تا اینکه به فرمان امام خمینی (ره)، «سید محمود دعایی» به سرپرستی آن منصوب شد. وی درباره شرایط آغاز به کار خود در روزنامه اطلاعات می گوید: «با حاج احمد آقا شرط کردم که چون سابقه کار مطبوعاتی در این حجم نداشتم، یک تیم باید برای اداره روزنامه مهیا شود و در این تیم آقایان بهشتی، هاشمی، باهنر و خامنه ای باید حضور داشته باشند تا همفکری لازم انجام شود.»

شهید بهشتی معتقد بود که روزنامه های اطلاعات و کیهان میراث فرهنگی انقلاب هستند و برای حفظ این دو موسسه با گسترش امکانات جنبی می توان به خودکفایی رسید. ستون های ثابت اطلاعات در دهه 60، روزنامه را برای خوانندگان خود جذاب کرده بود. مهم ترین ستون نقد آن دوره با عنوان «دو کلمه حرف حساب» به قلم مرحوم کیومرث صابری فومنی (معروف به گل آقا) بود که تا امروز در اذهان مردم باقی مانده است. پاورقی اطلاعات، با مطالب تاریخی «چهل سال قبل در چنین روزی» نیز از جاذبه های آن در دهه 60 و حتی بعد از آن بود.

مجله «اطلاعات هفتگی»، «جوانان امروز»، «ادبستان فرهنگ و هنر»، «اطلاعات سیاسی اقتصادی» و مواردی دیگر، هریک بخشی از انتشارات موسسه اطلاعات محسوب می شدند.

سیدمحمود دعایی رکورددار نمایندگی مجلس شورای اسلامی است و شش دوره با رأی مردم پایتخت بر کرسی نمایندگی مجلس نشسته است. دعایی در انتخابات میان‌دوره ای سال 1360 همراه با سیدرضا زواره ای، عباس شیبانی، صدیقی رجایی و حسین کمالی به مجلس اول راه یافت. نطق های دعایی در مجلس طی این 24 سال به تعداد انگشتان دست هم نرسید و از وی نماینده ای کم حاشیه و پرتامل که در معدود مواردی وارد کارزارهای سیاسی و جنجالی مجلس می شود، در اذهان ترسیم کرده است.

داستان حذف دعایی و حجازی از فهرست انتخاباتی جامعه روحانیت مبارز در آستانه انتخابات مجلس سوم، عاملی می شود تا روحانیون چپ گرا و طرفدار دولت میرحسین موسوی راه انشعاب برگزیده و مجمع روحانیون مبارز را به وجود آورند.

مجلس ششم دوره بازگشت چپ گرایان به صحنه بود که این بار دو سال پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 1376 و پیروزی خاتمی، با استفاده از نام اصلاح طلبی، اکثر کرسی ها را از آن خود کردند.

در آن دوره، دعایی در فهرست گروه های هجده‌گانه دوم خرداد قرار گرفت و از میان اعضای مجمع روحانیون، وی همراه مهدی کروبی، مجید انصاری و سیدعلی اکبر محتشمی پور بر کرسی نمایندگی مجلس نشست.

مدیرمسئول روزنامه اطلاعات نقش مؤثری در معرفی عطاالله مهاجرانی به عنوان وزیر ارشاد دولت خاتمی داشت و در جریان استیضاح وی تمام تلاش خود را برای عملی نشدن استیضاح انجام داد؛ به شکلی که حتی گریه کرد تا این استیضاح رأی نیاورد. البته خود دعایی گفته است که زمانی هم در نجف در محضر حضرت امام گریه کردم که چرا سازمان مجاهدین خلق (منافقین) را تایید نمی کنید: «این یک واقعیت است که من در مقطعی نسبت به سازمان مجاهدین اولیه ـ که بنیانگذاران آن مرحوم حنیف‌نژاد و دیگران بودندـ سمپات، ارتباط و همکاری داشتم و حتی در مقطعی عضو شدم. من نخستین کسی بودم که آن‌ها را با امام (ره) مرتبط کردم و از ایشان وقت گرفتم تا آن افراد خدمت امام (ره) برسند و مسائل و خط ‌مشی‌های خود را در میان بگذارند و امام (ره) هم با بزرگواری چند روز به آن‌ها وقت دادند و در ‌‌نهایت ایشان نظر خاص خود را بیان کردند.

 در آن زمان من با این سازمان مرتبط بودم و به دلیل ناآشنایی فلسفی و علمی نسبت به مواضع عمیق و بنیادهای ریشه‌ای آن‌ها، طبیعتا احساسی عمل کردم و با تصور اینکه این‌ها مشمول حمایت و تایید بلندپایه‌هایی مثل مرحوم طالقانی، مرحوم مطهری، مرحوم منتظری، آقای هاشمی و بزرگانی از این قبیل هستند، فکر می‌کردم آن‌ها اصیل بوده و می‌توان به آن‌ها اعتنا کرد، ولی زمانی که متوجه شدم، متنبه شده و‌‌ رها کردم و حتی خاطرم هست که پس از انقلاب، انجمن اسلامی صداوسیما از من به عنوان فردی که زمانی با سازمان مرتبط بود، دعوت کرد و صحبت‌های من از رادیو پخش و در روزنامه‌هایی منتشر شد به گونه‌ای که وقتی امام آن صحبت‌ها را از رادیو شنیدند، به نوعی تفقد و ابراز رضایت‌مندی کردند.»

اطلاعات در فتنه 88

در حالی که در دوران تبلیغات انتخاباتی ریاست جمهوری دهم، موسوی و کروبی،  احمدی نژاد را به سوءاستفاده از امکانات دولتی برای جلب آرای مردم متهم می کردند، روزنامه اطلاعات به عنوان روزنامه ای دولتی در اختیار ستاد میر حسین موسوی بود. البته دعایی در سالگرد انتخابات در مصاحبه ای با همشهری این چنین بیان کرد که من فقط به ایشان رای دادم و سالن کنفرانس روزنامه را  هم به مبلغ 36 میلیون به ستاد ایشان اجاره داده بودیم.

رفاقت دعایی با خاتمی که سابقه ای طولانی مدت دارد، به حدی است که دعایی هر سال مسئول برگزاری جشن تولد خاتمی می شود و این امر باعث شد که در دوران فتنه 88 هم موضع گیری های اطلاعات در حمایت از خاتمی پررنگ تر باشد.

برای مثال پس از وقوع اغتشاش های 25 بهمن‌ماه 89 که به حصر کروبی و موسوی به عنوان دو تن از سران فتنه 88 انجامید، نوشته ای جنجالی در اطلاعات در دفاع از خاتمی و نقد شعار مردم علیه فعالیت های فتنه گونه وی منتشر شد. خاتمی در این مطلب چنین معرفی شده بود:

«آدم نجیب و دوست داشتنی ای که تاکنون «تب» را برای مخالفان و دشمنانش آرزو نکرده... و پس از دوران ریاست نیز، در موج تند و تیزی که برخاست هرگز اسیر جّو و گرفتار التهاب و تندروی و افراطی گری و رادیکالیسم کور نشد و باز پا از دامنه ادب و انصاف آن سو نگذاشت و جز ملایمت و مدارا و عطوفت و خیرخواهی و نصیحت و دعوت به آرامش و گفت‌وگو و نهی از عصبیت و تعصب، سخنی نراند و رفتاری نکرد و به رغم مساعد بودن شرایط برای تندروی و سخنان آتشین و اطلاعیه ها و پیام ها و... آرام ماند و دعوت به آرامش و تقوی کرد.

او با همه فرق می کند، هم با راست ها و هم با چپ ها. هم با اصولگرایان افراطی و هم با اصلاح طلبان تندرو. این را همه می دانند. آدمی است که حتی دشمنانش هم نمی توانند دوستش نداشته باشند. چهره نورانی و آرام و مهربان با ته لهجه گرم یزدی و عبای شکلاتی.»

روزنامه اطلاعات در کل روزنامه کم حاشیه‌ای است که اخبار جنجالی منتشر نمی کند و هر از چند گاهی در برهه های زمانی خاص در کشور محور بحث ها قرار می گیرد. دلیل اصلی این امر مشی دعایی، مدیر مسئول آن است. دعایی می گوید: «احتیاجی نیست همه حوادث را به اطلاع مردم رساند و وقتی حکم به مرحله نهایی رسید آن موقع حق مردم است که مطلع شوند؛ همچنان که از دادگاه کرباسچی «به عمد» حتی یک کلمه دراطلاعات چاپ نشد تا زمانی که نتیجه معلوم شود.»

اما با تمام کم حاشیه بودن روزنامه اطلاعات، اقدام تامل برانگیز این روزنامه در چاپ مقاله حسین علایی در سالگرد 19 دی و دفاع از جریان فتنه و تخریب نظام، موج انتقادات را نسبت سو مدیریت در اطلاعات به وجود آورد که غائله با عذرخواهی حسین علایی و بیان اینکه مطلبش اصلا چنین هدفی را دنبال نمی کرده است، تمام شد (این مقاله در سایت خبر آنلاین هم منتشر شد).

کیهان و اطلاعات برادران ناتنی!

روایت حسین شریعتمداری از اطلاعات و دعایی هم شنیدنی است: «یک دسته دیگر (از روزنامه ها) نه دولتی اند و نه حزبی. من، کیهان و اطلاعات را این گونه می دانم. دولت های سازندگی و اصلاحات بیشترین کمک ها را به روزنامه اطلاعات کردند؛ البته شخص آقای دعایی انسان پاکدستی هستند و هرچه امتیاز گرفته اند صرف تجهیز مؤسسه اطلاعات کرده اند؛ ولی به هر حال، کیهان به خاطر مواضع خود از همه این امتیازات محروم بوده است.» مدیر مسئول کیهان به مزاح اضافه کرد: «اما کیهان هم در عزا کشته می شود و هم در عروسی! وقتی به مهاجرانی گفتیم: به همه وام می دهید به ما هم بدهید! گفت: با این مواضعتان انتظار نداشته باشید برایتان یقه چاک کنیم.»

البته دیدگاه دعایی در مورد حسین شریعتمداری کمی تندتر است. بعد از انتخابات دهم که اغلب دوستان قدیم دعایی از جمله مهاجرانی دولت احمدی نژاد را دولت کودتا و غیر مشروع معرفی کردند، وی به عنوان سخنران در همایشی که توسط تیم مشایی برگزار می شد، شرکت کرد. دعایی زمانی که مجری همایش «نقش های رسانه ها در تعامل با ایرانیان خارج از کشور» که توسط جریان انحرافی برگزار می شد، نام او را همراه با ذکری از مدیر مسئول کیهان برد، چنین واکنش نشان داد: «احتمالا دلیل اینکه مجری برنامه آقای شریعتمداری را با من اسم می برند به خاطر این است که کیهان و اطلاعات را همه از قدیم دوقلوهای وابسته به نظام می دانستند؛ منتها فراموش کردند که اکنون، یکی منشا رحمانیت و صلح و صفاست و دیگری منشا جباریت!

 منبع:کتاب جریان شناسی رسانه